پلی کیستیک چیستدر این مطلب به دلیل ایجاد سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCO)، علائم، مشکلات و عوارض این بیماری می پردازیم.این سندرم به دلیل وجود تخمدان‌های بزرگ و تعداد زیادی کیست کوچک (البته در بیشتر مبتلایان) که در لایه بیرونی هر تخمدان قرار گرفته است، تخمدان پلی کیستیک و یا PCO نامگذاری شده است.این بیماری در کمتر از ۱۰ درصد زنانی که در سن باروری قرار دارند دیده میشود. علت این بیماری هنوز به صورت قطعی مشخص نیست اما آنچه مشخص است عوامل ارثی، اضافه وزن و دیابت در ظهور بیماری تخمدان پلی کیستیک نقش دارد.تخمدان پلی کیستیک چیست؟این مشکل به دلیل تغییراتی در ساخت‌وساز هورمونهای داخل تخمدان و مسایل آنزیمی که سبب میشود میزان این هورمون‌ها بالا برود، رخ می‌دهد.در این سندرم سطح هورمون هاي زنانه (نظیر استروژن، پروژسترون، LH و FSH) دچار عدم تعادل شده و باعث افزايش هورمون هاي مردانه (آندروژن ها) و هورمون انسولین می گردد.همان‌طور که می‌دانید هر ماه ۴، ۵ عدد از فولیکول‌های داخل تخمدان شروع به رشد کرده و به مرحله‌ای از رشد می‌رسند که یکی از آنها براساس گیرنده‌هایی که در سطح فولیکول وجود دارد انتخاب شده و به رشد خود ادامه می‌دهد. بنابراین رشد بقیه فولیکول‌ها متوقف میشود.در این مرحله هورمون استرادیول و استروژن که در بدن خانم‌ها ترشح می‌شوند باید به میزان خاصی برسند تا بتوانند سبب تخمک‌گذاری شوند. ولی بنا به دلایلی به این حد نرسیده و مقدارشان از یک مقدار ثابت و مشخص افزایش نیافته و در نتیجه تخمک‌گذاری انجام نمی‌شود و فولیکول رشد کرده همراه با مایعات داخل تخمدان به کیست تبدیل میشود.علل ایجاد تخمدان پلی کیستیکهر زمان در چرخه تخمک گذاری مشکلی بوجود بیاید مثلا در خود تخمدان و یا هیپوفیز و یا داخل رحم و یا هر علتی دیگری که در این چرخه مشکلی به وجود بیاورد سبب بیماری های تخمدان می شود که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:چاقیعلل ژنتیکیاسترس های روحیمشکلات هورمون انسولین و دیابتمشکلات و بیماریهای تیروئیدیمشکلات غده فوق کلیوی و تومورهای مغزیمشکلات وبیماریهای عفونی ومیکروبی لگن و رحمبعضی داروها برهم زننده تعادل هورموناولین نشانه از این تداخل نامنظم شدن دوره های قاعدگی می باشد و از شایعترین مشکلات تخمدانی، تخمدان پلی کیستیک (PCO) می باشد که در زبان عامیانه به تنبلی تخمدان مشهور است.علائم تخمدان پلی کیستیکعلائم بیماری تخمدان پلی کیستیک (تنبلی تخمدان) از فردی به فرد دیگر متفاوت است ولی در اینجا به اصلی ترین آنها خواهیم پرداخت:قاعدگی‌های نامنظم:تعریف قاعدگی نامنظم بدین صورت است که فاصله بیش از ۳۵ روز بین دو قاعدگی یعنی کمتر از ۸ دوره قاعدگی در یک سال باشد و یا عدم قاعدگی برای ۴ ماه یا بیشتر اتفاق بیفتد. همچنین وقوع قاعدگی با تأخیر همراه باشد که ممکن است فرد با خونریزی خیلی کم یا شدید و درد نیز مواجه گردد.افزایش آندروژن‌ها یا هورمونهای مردانه:سطوح بالای هورمونهای مردانه (آندروژن‌ها) می‌تواند سبب ایجاد علائم زیر شود:علائم ظاهری مثل رشد موهای زاید در صورت و بدن (هیرسوتیسم)ایجاد آکنه در بزرگسالیآکنه‌های شدید در نوجوانیطاسی با الگوی مردانهناباروری:زنان مبتلا به PCO ممکن است به دلیل کمبود تخمک گذاری، در باردار شدن با مشکل مواجه شوند. این بیماری شایعترین دلیل ناباروری در زنان است.چاقی:در حدود نیمی از زنان مبتلا به PCO، چاق هستند یعنی احتمال چاقی در مبتلایان به این بیماری بیش از افراد عادی می باشد.پیش دیابت یا دیابت نوع ۲:بسیاری از زنان مبتلا به PCO، دچار مقاومت به انسولین هستند که این امر توانایی بدن برای استفاده بهینه از انسولین جهت تنظیم قند خون را مختل می‌کند. این موضوع می‌تواند سبب بالا رفتن قند خون و در نتیجه دیابت نوع ۲ گردد.نام دیگر پیش دیابت، اختلال در تحمل گلوکز است.آکانتوز سیاه:این اصطلاح پزشکی به وجود پوست تیره و مخملی شکل بر روی پشت گردن، زیر بغل، اعضای تناسلی خارجی و زیر پستان‌ها اطلاق می‌گردد. وجود این شرایط خود نیز یکی از نشانه‌های مقاومت به انسولین می باشد.همچنین بخوانید: پاره شدن کیست تخمدان به چه شکل است؟آزمایش های لازم برای تشخیص تخمدان پلی کیستیکدر واقع تشخیص اولیه تخمدان پلی کیستیک، بر اساس رد موارد دیگر صورت می پذیرد به طوری که پزشک تمامی علائم و نشانه‌های شما را بررسی کرده و سپس سایر احتمالات را رد می‌کند.عواملی که بیشتر مورد توجه پزشک معالج است به قرار زیر می باشد.سوالاتی در رابطه با سابقه پزشکی شما از جمله قد و وزن، طول دوره قاعدگی، منظم و یا نا منظم بودن آن و سایر علائمی که در شما وجود دارد.معاینات لگنی اطلاعات خوبی را در رابطه با احتمال این بیماری در اختیار پزشک قرار می دهد.آزمایش خون اطلاعات خوبی از سطح هورمونهای بدن شما برای تعیین علت اختلالات در قاعدگی و یا آندروژن بالا در اختیار پزشک قرار می دهد. آزمایش‌های دیگر خون شامل تست تحمل گلوکز، کلسترول و تری گلیسرید ناشتا نیز مناسب است.سونوگرافی لگنی نیز از بهترین روشهای تأیید می باشد و انجام آن برای خانمهایی که پرده بکارت ندارند امکان پذیر است بخصوص برای افرادی که تمایل به بارداری دارند، در این روش (اولتراسوند لگن) پزشک می‌تواند ظاهر تخمدان‌ها و ضخامت دیواره رحم را اندازه گیری و مشاهده نماید.روش های درمانی و داروهای لازم برای PCO:درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک، به طور کلی بر پایه کنترل نگرانی‌های فردی شما مثل باروری، پرمویی، آکنه و چاقی است و دارویی که برای درمان پرمویی برای شما تجویز می شود با دارویی که برای تنظیم دوره های قاعدگی و باروری وجود دارد متفاوت و اثرات متقابلی دارد.از این رو وابسته به تمایل بیمار و شرایط وی روش درمانی مناسبی توسط پزشک معالج وی تعیین میشود. در ادامه به درمانهای مختلف موجود برای مبتلایان به تخمدان پلی کیستیک اشاراتی شده است.به طور منظم چکاپ شوید:کنترل طولانی مدت ریسک فاکتورهای بیماریهای قلبی مثل چاقی، کلسترول بالا، دیابت نوع ۲ و فشار خون بالا از اهمیت بالایی برخوردار است. برای کمک به درمان به موقع، پزشک نیاز دارد تا به صورت منظم برای انجام آزمایش‌های فیزیکی، اندازه‌گیری فشار خون و تعیین سطح گلوکز و چربی خون شما را ببیند.دوره های قاعدگی خود را تنظیم کنید:اگر در حال حاضر نمی خواهید باردار شوید ممکن است پزشک قرص‌های ضد بارداری با دوز پایین برای شما تجویز کند که حاوی ترکیبی از استروژن و پروژسترون مصنوعی است.این قرص‌ها تولید آندروژن را کاهش داده و به بدن شما بعد از مواجهه طولانی با استروژن، استراحتی می‌دهد. این کار سبب کاهش سرطان آندومتر میشود و خونریزی‌های غیر معمول را اصلاح می‌کند.یک روش دیگر مصرف پروژسترون برای ۱۰ تا ۱۴ روز در ماه است. این روش دوره‌های قاعدگی شما را تنظیم می‌کند و نقش حفاظتی در مقابل ابتلا به سرطان آندومتر دارد ولی سطح آندروژن را بهبود نمی‌بخشد.عارضه‌ای که در استفاده از این داروهای هورمونی وجود دارد ایجاد چاقی و یا تشدید آنست که می‌تواند از طرف دیگر سیر درمانی شما را دچار اختلال نماید.برای جلوگیری از ابتلا به دیابت نوع ۲ و همچنین متعادل کردن اختلال حساسیت به انسولین، متخصصین از داروی متفورمین به عنوان یک داروی اصلی در کنترل این بیماری استفاده می‌نمایند.برای دانستن اطلاعات بیشتر درباره ی متفورمین به اینجا را بخوانید.از بین بردن رشد موهای زائد بر روی صورت و بدن:ممکن است پزشک شما برای کاهش تولید آندروژن مصرف قرص‌های پیشگیری از بارداری یا داروی دیگری به نام اسپیرونولاکتون را تجویز کند. این دارو تأثیرات آندروژن‌ها را بر روی پوست بلوکه می‌کند.از آنجا که اسپیرونولاکتون می‌تواند سبب نقص جنین شود، هنگام مصرف این دارو حتما باید از یک روش مطمئن برای پیشگیری از بارداری استفاده نمایید، بنابراین برای بانوانی که قصد باردار شدن دارند این روش توصیه نمی شود.تراشیدن موی صورت و استفاده از موم و کرم‌های موبر و یا استفاده از لیزر برای از بین بردن فولیکول‌های مو چندان توصیه نمی شود زیرا بدون تنظیم تعادل هورمونی بدن شما این روشها کارایی دائمی ندارند.تحریک تخمک گذاری:اگر شما قصد بارداری داشته باشید شاید نیاز باشد تا برای تحریک تخمک گذاری داروی کلومیفن مصرف نمایید این یک داروی خوراکی ضد استروژن است که در نیمه اول چرخه قاعدگی مصرف میشود.لازم است ذکر شود که پزشکان برای تحریک تخمک گذاری معمولاً با متفورمین آغاز می‌نمایند و بعد در صورت لزوم از کلومیفن هم برای کمک به تحریک تخمک گذاری استفاده میشود.اگر با وجود مصرف کلومیفن و متفورمین باردار نشدید، ممکن است مصرف گنادوتروپین‌ها (هورمون محرک فولیکول FSH و هورمون جسم زرد یا LH) از طریق تزریق توصیه شود. به طور جد از مصرف خودسرانه این داروها بدون تجویز پزشک خود داری نمایید.عمل جراحیداروی باروری کلومیفن می‌تواند به شما کمک کند تا باردار شوید. اگر داروها به باردار شدن شما کمک نکنند یک جراحی بر روی تخمدان بوسیله لاپاروسکوپی می تواند یک گزینه درمانی دیگر برای بعضی از زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک باشد.پزشک می‌تواند به شما بگوید که آیا این نوع جراحی مناسب شرایط شما هست یا خیر. در این عمل، جراح یک شکاف کوچک بر روی شکم ایجاد کرده و از این طریق یک لوله که متصل به یک دوربین ریز است را وارد می‌کند (لاپاروسکوپ). این دوربین تصاویر لازم از تخمدان‌های شما و اعضای تناسلی مجاور به جراح نشان می دهد.سپس پزشک وسیله جراحی را وارد کرده و از انرژی الکتریکی یا لیزر برای سوزاندن سوراخ‌های موجود درفولیکول روی سطح تخمدان‌ها استفاده می‌کند. هدف این کار تحریک تخمک گذاری بوسیله کاهش سطح آندروژن هاست .همچنین بخوانید: لاپاروسکوپی چیست و چگونه است؟
