آزمایش ادرار یکی از آزمایش های شایع است که ممکن است پزشک معالج برای شما درخواست آزمایش ادرار دهد. با توحه به اهمیت این آزمایش و درست بودن نتیحه و درمان ماسب بر اساس آن، باید کیفیت آزمایش مورد توجه قرار بگیرد.
آزمایش ادرار بر اساس بیماری شما و درخواست پزشکتان می تواند اطلاعات بسیار مهمی را به پزشک معالجتان بدهد.
چه مواقعی باید آزمایش ادرار داد؟
تشخیص با نظر پزشک مربوطه می باشد. به طور کلی آزمایش ادرار جهت تشخیص موارد زیر کاربرد داردد:
عفونت ادرار
خون در ادرار
وجود سلولهای سرطانی و التهابی در ادرار
دفع پروتئین از ادرار
دفع املاح بدن از قبیل کلسیم و پتاسیم
دفع کریستال یا اجزاء مواد تشکیل دهنده سنگ های موجود در سیستم ادراری
و وجود قارچ در ادرار
آزمایش سیتولوژی ادراری چیست؟
برای بررسی وجود سلول های سرطانی دفع شده از طریق ادرار می باشد. برای انجام آن باید قبل از آزمایش از مواد تزریق که برای انجام CT اسکن یا عکس رنگی IVP انجام می شود، اجتناب نمایید و آزمایش سیتولوژی را قبل از عکس برداری انجام دهید.
همچنین بخوانید: سوزش ادرار نشانه چیست؟
ادرار طبیعی باید چه مشخصاتی داشته باشد؟
آزمایش ادرار طبیعی دارای شاخصه هایی باید باشد که در ادامه به تفکیک هر موضوع آن ها را بررسی خواهیم کرد:
رنگ
رنگ آن بسته به مقدار مصرف مایعات و نوع رژیم غذایی فرق می کند. در حالت طبیعی رنگ ادرار از زرد کم رنگ تا زرد غلیظ متغیر است. رنگ ادرار در عفونت های ادرار پررنگ و بدبو می باشد.
دفع خون
در دفع خون بسته به شدت آن خون آلود و یا طبیعی می تواند باشد. ادرار در حالت طبیعی کاملاً باید شفاف باشد. کدر بودن آن، دفع لخته، دفع هر گونه سنگ و یا اجسام قابل وضوح غیر طبیعی هستند.
ادرار در حالت طبیعی نباید بیش از ۱-۲ سلول خونی داشته باشد. اگر در آزمایش ادرار شما گزارش سلول های خونی بیش از ۳ تا باشد باید از نظر سنگ، عفونت و سرطان حتماً بررسی شود.
گهگاهی وجود خون در ادرار به صورت روشن و لخته است که باید از نظر سرطان مثانه، عفونت های ادرای حاد و ویروسی و غیرنیازمند، بررسی ضروری می باشد.
PH یا اسیدی بودن
ادرار در حالت طبیعی با توجه به ترکیبات آن اسیدی و اندازه شدت اسیدی بودن آن از نظر علمی حدود ۶ می باشد. قلیائی شدن ادرار که اغلب در عفونت های ادراری و یا اسیدی بودن بیش از حد آن در تشکیل سنگ ها و اسیداوریکی و سیستئینی اتفاق می افتد کاملاً غیر طبیعی است.
پروتئین
دفع پروتئین به مقدار معین و مخصوصاً بعد از ورزش و یا بیماری تب دار طبیعی است ولی یادتان باشد اگر دفع پروتئین از حد متعارف بالا باشد نشان دهنده آسیب جدی به کلیه ها می باشد که اغلب به علت صدمه به سلول های تصفیه کننده کلیه یا گلومرولها و یا اختلال در جذب مجدد پروتئین در لوله های تصفیه کننده کلیه ها اتفاق می افتد و نیازمند بررسی دقیق می باشد.
در مواقع دفع پروتئین از ادرار جهت تشخیص دقیق مقدار دفع پروتئین دفع شده بهتر است ادرار ۲۴ ساعت خود را در ظرفی که آزمایشگاه به شما می دهد جمع کرده و به آزمایشگاه تحویل دهید که آزمایش دقیق از نظر دفع پروتئین در ادرار ۲۴ ساعته بررسی شود که بسیار دقیق و کمک کننده به پزشک شما در درمانتان خواهد بود.
دفع بیلیروبین و اروبیلینوژن
به هر علتی انسداد در مجاری صفراوی به علت سنگ، سرطان های مجاری صفراوی و یا التهاب مجاری صفراوی ایجاد و باعث بسته شدن مسیر گردد باعث افزایش آنها در ادرار می گردد.
باکتری
وجود باکتری به مقدار زیاد به همراه آزمایش نیتریت مثبت که غیر طبیعی بوده و نشان دهنده ابتلا شما عفونت ادراری می باشد.
وجود قند در ادرار
در حالت طبیعی نباید قند در ادرار گزارش شود. اگر در حالت طبیعی قند در ادرار شما گزارش شود نشان دهنده بالا بودن قند خونتان می باشد که اغلب زمانی که قند خون بالای ۱۸۰ برسد این امر اتفاق می افتد.
وجود کریستال
کریستال ها همان اجزای ریز تشکیل دهنده سنگ کلیه و مجاری می باشد. در صورت مشاهده کریستال های زیاد در ادرار دو مسئله برای شما مهم می باشد.
شما در معرض سنگ سیستم ادراری هستید که باید مایعات زیاد و نمک کم بخورید.
نوع کریستال دفع شده بیانگر نوع سنگ کلیه و مجاری ادرارتان خواهد بود.
چگونه آزمایش ادرار درست بدهیم؟
بهتر است نمونه ادرار اولین ادرار صبحگاهی باشد.
قبل از دادن نمونه، سر آلت تناسلی را بشویید.
سعی کنید نمونه را از وسط ادرارتان بدهید. نمونه اول و آخر بهتر است داده نشود.
۵۰ سی سی یا نصف لیوان ادرار جهت آزمایش کافی است.
خانم‌ها باید این کار را از جلو به عقب انجام دهند تا باکتری‌های مدفوع محل دفع ادرار را آلوده نکند
از لمس نمونه ادرار با دست جداً اجتناب نمائید که باعث آلودگی و جواب غلط می شود.
اگر در منزل نمونه را گرفته اید سریعاً و در کمتر از نیم ساعت آن را به آزمایشگاه مربوطه برسانید. اگر نمی توانید بلافاصله در یخچال قرار بدهید.
اگر آزمایش ادرار ۲۴ ساعته است سعی کنید:
۲۴ ساعت فقط در داخل ظرف مربوطه ادرار نمائید.
تا فاصله بعدی ظرف را در یخچال نگه دارید.
در مورد آزمایشات نوزادان بهترین و دقیق ترین آزمایش برداشتن نمونه از مثانه از طریق پوست بالای مثانه می باشد.
چه نکاتی را باید قبل از آزمایش ادرار در نظر بگیریم؟
از مصرف بعضی غذاهای خاص مثل لبو و چغندر، آسپارتات و هویج و شاه‌توت خودداری کنید.
ایستادن زیاد قبل از انجام آزمایش و یا فعالیت شدید می‌تواند نتایج آزمایش را تغییر دهد. خانم‌ها اگر در زمان قاعدگی قرار دارند، بهتر است آزمایش انجام ندهند یا به پزشک اطلاع دهند. نیم تا یک ساعت قبل از انجام آزمایش مقداری آب بنوشید.
مصرف بعضی داروهای خاص مثل اریترومایسین و کوتریموکسازول یا ویتامین C هم رنگ ادرار را تغییر می‌دهد.
نحوه ی گرفتن نمونه ی ادرار
شروع به ادرار کردن کنید
و بعد از چند لحظه نمونه را از وسط جریان جمع کنید
بعد از جمع‌آوری لبه ظرف را لمس نکنید و در آن را بگذارید و به مسوول آزمایشگاه بدهید.
توجه داشته باشید که نمونه‌گیری باید بدون قطع شدن جریان ادرار انجام شود.
نمونه وسط ادرار چیست؟
در مردان یک نمونه وسط ادرار (Mid-stream) گرفته می شود که بایستی در افراد ختنه نشده، پرپوس قبل از نمونه گیری عقب کشیده شده و گلانز با یک محلول آنتی سپتیک تمییز شده و با ظرف دهانه گشاد از وسط ادرار نمونه تهیه شود. این روش مانع آلودگی ادرار با میکروارگانیسم های پوست و مجرا می گردد.
در خانم ها گرفتن نمونه وسط ادرار مشکل تر است . خانم ها بایستی ولو را با محلول آنتی سپتیک تمییز کرده و در حالی که لابیا ها را از هم جدا کرده اند نمونه وسط ادرار را در ظرف بریزند.
با این حال اگر شک به عفونت ادراری است، این نمونه صحت کافی برای قضاوت ندارد و بایستی از نمونه حاصل از کاتتریزاسیون مثانه استفاده نمود.
در نوزادان و کودکانی که هنوز قادر به دستشویی رفتن نیستند، یک روش معمول چسباندن یک کیسه ی مخصوص به ناحیه ی تناسلی است. در حالی که این نمونه شدیدا آلوده بوده و بخصوص برای کشت و قضاوت بی ارزش است.
آیا آزمایش کشت از مجرا با آزمایش ادرار فرق دارد؟
بله دقیقاً، زمانی پزشک درخواست آزمایش کشت از ترشحات مجرا را می دهد که شک به عفونت های مجرا که اغلب از طریق تماس های جنسی مثل سوزاک، سیفلیس، کلامیدیا و غیره را دارد.
در اینجا منظور کشت و آزمایش فقط ترشحات مجرا می باشد که اغلب زرد غلیظ و در اول صبح و با فشار دادن مجرا بیرون می آیند خود را مشخص می کند.
برای انجام این آزمایش باید:
صبح اول وقت و قبل از ادرار کردن به آزمایشگاه مراجعه کنید.
در آزمایشگاه با فشار دادن نوک آلت تناسلی از نمونه ترشحات چرکی جهت آزمایش برداشته خواهد شد.
همچنین بخوانید: آزمایش ادرار دقیقا برای چیست؟
