نارکولپسی یک اختلال عصبی است که روی کنترل مغز در خواب و بیداری تأثیر می‌گذارد. به این اختلال «حمله خواب» نیز گفته می‌شود و باعث می‌شود که فرد در طول روز حس خواب‌آلودگی و عدم کنترل بر خواب خود را داشته باشد. بسیاری از داروها برای درمان نارکولپسی قابل استفاده هستند و همچنین ایجاد تغییرات خاصی در سبک زندگی می‌تواند به شما در کنترل بهتر این اختلال کمک کند. در ادامه این مطلب با ما با همراه باشید، بیشتر به بررسی این اختلال خواهیم پرداخت.
در این مطلب می‌خوانید:
- علائم اختلال نارکولپسی چیست؟
- چه کسانی به نارکولپسی مبتلا می‌شوند؟
- انواع مختلف اختلال نارکولپسی چیست؟
- علت بیماری نارکولپسی چیست؟
- درمان بیماری نارکولپسی چگونه قابل انجام است؟
بیشتر بخوانید: آپنه خواب چیست و درمان آن چگونه است؟
علائم اختلال نارکولپسی چیست؟
نارکولپسی یک اختلال عصبی است که بر توانایی مغز برای کنترل خواب و بیداری تأثیر می‌گذارد. اگر به نارکولپسی مبتلا هستید، حس خواب‌آلودگی بیش از حد را در طول روز تجربه می‌کنید و ممکن است وضعیت‌های غیرقابل کنترلی از به خواب رفتن در طول روز داشته باشید.
این حملات ناگهانی خواب ممکن است در طول انجام هر نوع فعالیت و در هر زمانی از روز رخ دهد. در ادامه به بررسی واضح‌ترین علائم نارکولپسی می‌پردازیم.
خواب آلودگی بیش از حد در طول روز
همه بیماران مبتلا به نارکولپسی حس خواب آلودگی بیش از حد در طول روز را دارند. به طور کلی، این اختلال هر روز با فعالیت‌های عادی (کار، مدرسه، زندگی و فعالیت‌های اجتماعی) تداخل دارد.
اگرچه چرت کوتاه در طول روز ممکن است به شما کمک کند احساس آرامش و هوشیاری داشته باشید اما خستگی در عرض یک تا دو ساعت برمی‌گردد. افراد مبتلا به این اختلال، کمبود انرژی و تمرکز، اختلال در حافظه، خلق افسرده یا خستگی مفرط را اعلام کرده‌اند.
کاتاپلکسی
کاتاپلکسی با بروز ناگهانی احساسات شدید مانند خنده، ترس، تعجب، استرس یا عصبانیت همراه است. هر زمانی که بیدار هستید، حملات ممکن است رخ دهند. این حملات از شلی فک و افتادگی پلک گرفته تا فلج کامل بدن ممکن است بروز پیدا کند.
کاتاپلکسی معمولا از چند ثانیه تا چند دقیقه طول می‌کشد و شما در طول این حملات کاملا هوشیار می‌مانید. میزان حملات از چند مورد در طول عمر تا چندین مورد در طول روز متغیر است. اگرچه ترسناک است اما هیچ آسیبی به بدن وارد نمی‌کند.
اختلال خواب شبانه
این علامت با بیدار شدن مکرر در طول شب همراه است.
بیشتر بخوانید: دلایل خستگی مفرط، چطور مقابله کنیم؟
فلج خواب
این علامت ناتوانی در حرکت یا صحبت، درست قبل از به خواب رفتن یا درست بعد از بیدار شدن همراه است. فلج خواب معمولا پس از چند ثانیه تا چند دقیقه از بین می‌روند.
توهمات
توهمات درست قبل از به خواب رفتن یا درست بعد از بیدار شدن رخ می‌دهد. توهمات عمدتا بصری هستند (دیده می‌شوند) اما شما همچنین ممکن است چیزهایی را بشنوید، بچشید یا بو کنید. به عنوان مثال می‌توان به دیدن یک شخص یا حیوان در اتاق، احساس شناور بودن یا احساس لمس شدن و شنیدن زنگ هشدار یا صداهای اشاره کرد.
رفتار غیرارادی
این علامت برای فرد با خوابیدن برای چند ثانیه همره است در حالی که همچنان به انجام کارهای معمولی مانند خوردن، صحبت کردن، رانندگی یا نوشتن ادامه می‌دهد. بدون اینکه هیچ آگاهی یا خاطره‌ای از انجام آن کار داشته باشد.
چه کسانی به نارکولپسی مبتلا می‌شوند؟
در آمریکا تقریبا از هر ۲۰۰۰ آمریکایی، یک نفر مبتلا به نارکولپسی است. این اختلال در مردان و زنان به طور مساوی تأثیر می‌گذارد. بیش از ۱۰ درصد از افرادی که به نارکولپسی مبتلا هستند، یکی از بستگانشان نیز مبتلا به این اختلال بوده است.
نارکولپسی در افراد در هر سنی رخ می‌دهد اما اولین علامت، خواب‌آلودگی در طول روز و معمولا در سال‌های نوجوانی یا ۲۰ سالگی ظاهر می‌شود. از آن‌جایی که علائم نارکولپسی شبیه افسردگی، سایر اختلالات خواب یا بیماری‌های دیگر است، ممکن است برای سال‌ها تشخیص داده نشود و درمان نشود.
بیشتر بخوانید:دلایل افسردگی زنان، انگار تمامی ندارد
انواع مختلف اختلال نارکولپسی چیست؟
دو نوع نارکولپسی وجود دارد:
نارکولپسی نوع ۱
افراد مبتلا به نارکولپسی نوع ۱ دچار خواب آلودگی بیش از حد در طول روز می‌شود که همراه با کاتاپلکسی یا سطوح پایین ماده شیمیایی در مغز به نام هیپوکرتین هستند.
نارکولپسی نوع ۲
افراد مبتلا به نارکولپسی نوع ۲ خواب آلودگی بیش از حد در طول روز دارند اما کاتاپلکسی ندارند و سطوح طبیعی هیپوکرتین دارند.
علت بیماری نارکولپسی چیست؟
دانشمندان کشف کرده‌اند که افراد مبتلا به نارکولپسی، یک انتقال دهنده عصبی(سیگنال شیمیایی) در مغز به نام هیپوکرتین را از دست می‌دهند. وجود هیپوکرتین برای تنظیم چرخه خواب و بیداری، از جمله وضعیت خواب و حرکت سریع چشم مهم است. کمبود هیپوکرتین باعث خواب‌آلودگی مفرط می‌شود و موجب می‌شود که خواب‌آلودگی در هنگام بیداری نیز پدیدار شود.
کمبود هیپوکرتین باعث خواب‌آلودگی مفرط می‌شود و موجب می‌شود که خواب‌آلودگی در هنگام بیداری نیز پدیدار شود.
سایر عوامل احتمالی که دانشمندان فکر می کنند در نارکولپسی نقش دارند عبارتند از:
اختلال خود ایمنی
سیستم ایمنی فرد به سلول‌های مغزی که هیپوکرتین تولید می‌کنند حمله می‌کند و در نتیجه بدن با کمبود این ماده شیمیایی روبه‌رو می‌شود.
سابقه خانوادگی
برخی از افراد مبتلا به نارکولپسی دارای بستگان نزدیکی با علائم مشابه هستند.
آسیب مغزی یا تومور
در تعداد کمی از بیماران، ناحیه ای از مغز که خواب و بیداری را کنترل می‌کند، ممکن است در اثر ضربه، تومور یا بیماری آسیب ببیند.
بیشتر بخوانید: علائم تومور مغزی در زنان، سر دردهای صبحگاهی
درمان بیماری نارکولپسی چگونه قابل انجام است؟
درمان نارکولپسی توسط دارو و تغییرات سبک زندگی قابل انجام است. هدف داروها کاهش خواب آلودگی در طول روز و بهبود هوشیاری است.
دارو برای نارکولپسی باید توسط پزشک تجویز شود. بنابراین اگر مبتلا به این بیماری هستید، بسیار مهم است که به پزشک مراجعه کنید. اما تغییرات در سبک زندگی هم می‌توانند کمک فراوانی در کاهش و از بین بردن این اختلال داشته باشند که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد.
- برنامه منظم خواب و بیداری داشته باشید. هر روز تقریبا در ساعت مشخصی به رختخواب بروید و از خواب بیدار شوید. از کم‌خوابی عمدی مانند بیدار ماندن تا دیر وقت خودداری کنید
- اتاق خواب خود را ساکت، تاریک، خنک و راحت نگه دارید. قبل از خواب تلویزیون تماشا نکنید و لپتاپ یا تلفن همراه خود را به رختخواب نبرید
- از مصرف الکل و کافئین (نوشابه، قهوه، چای، نوشیدنی‌های انرژی‌زا و شکلات) چند ساعت قبل از خواب اجتناب کنید
- از استعمال دخانیات به خصوص در هنگام عصر خودداری کنید
- حداقل ۲۰ دقیقه در روز ورزش کنید و سه ساعت قبل از خواب ورزش نکنید
- نزدیک به زمان خواب، وعده‌های غذایی حجیم و سنگین یا مایعات زیاد نخورید
- قبل از خواب استراحت کنید، حمام آب گرم بگیرید، مدیتیشن کنید، حرکات آرام یوگا انجام دهید، به موسیقی ملایم گوش دهید، رایحه‌های آرامش‌بخش مانند نعناع، اکالیپتوس یا اسطوخودوس را در مجاورت تخت خود قرار دهید
- در صورت امکان در مواقعی که بیشترین احساس خواب آلودگی را دارید، چرت کوتاه (۲۰ تا ۳۰ دقیقه) داشته باشید
کلام آخر
اختلال نارکولپسی یا حمله خواب، نوعی بیماری مرتبط با خواب و بیداری است که بسیاری از افراد در عین حالی که ممکن است به آن مبتلا باشند، از وجود آن اطلاعی ندارند. اگر نسبت به علائم و نشانه‌های این بیماری آگاه باشید، با مراجعه به پزشک و مصرف داروهای مخصوص و همچنین تغییر در سبک زندگی، این بیماری را می‌توانید کنترل و درمان کنید.
در صورت نیاز، به کلینیک روانشناسی دانشگاه مجازی مراجعه کنید.
