به رشد غیرطبیعی سلول ها که به بافت های مجاورشان حمله نموده و باعث صدمه زدن به آنها می شوند اصطلاحاً سرطان گفته می شود.
سرطان دهان بصورت توده یا زخمی در دهان که خوب نمی شود ظاهر می گردد. سرطان دهان که شامل سرطان لب، زبان، گونه ها، کف دهان، کام نرم، و کام سخت، سینوسها و گلو می باشد در صورتی که تشخیص داده نشود و درمان نگردد می تواند تهدیدکننده حیات باشد.
علائم سرطان دهان چه چیزهایی هستند؟
تشخیص علائم سرطان دهان دشوار است، علل خصوص اگر در گلو بروز کند. گاهی مواقع پزشکان نیز متوجه نشانه های مهم سرطان دهان نمی شوند.
به عنوان مثال بیماری چندین بار برای شکایت از درد در گلو و گوش به پزشک مراجعه کرده است اما چون سرطان در پشت گلوی او قرار داشته، پزشکان نیز نتوانستند سرطان او را در مراحل اولیه تشخیص بدهند.
علامت اصلی سرطان دهان که شما باید همواره مراقب آن باشید لکه های قرمز و یا سفید رنگ و یا زخم هایی در دهان هستند که برای مدتی بیش از سه هفته مداوا نمی شوند.
علائم دیگر سرطان دهان عبارتند از توده های غیر معمول در هر بخشی از سر و یا گردن.
با توجه به آمارهای بنیاد سلامت دهان و دندان بریتانیا، بسیاری از مردم از وجود سرطانی با عنوان سرطان دهان هیچ گونه آگاهی ای ندارند. البته در سال های اخیر با ابتلای مایکل داگلاس، ستاره هالیوود، به سرطان دهان، میزان اطلاع رسانی در زمینه این سرطان مقداری بیشتر شده است.
همچنین بخوانید: سرطان سر و گردن چیست؟
تشخیص سرطان دهان
بیشترین موارد تشخیص سرطان دهان به کمک معاینه چشمی و پس از آن انجام آزمایش نمونه برداری از بافت (بیوپسی) انجام می شود.
آزمون های جدیدی نیز وجود دارند که به کمک مواد شیمیایی موجود در بزاق می توانند سرطان را تشخیص دهند که البته در مرحله توسعه و پیشرفت قرار دارند. این روش می تواند در آینده به تشخیص سرطان دهان کمک قابل توجهی بکند.
همچنین بخوانید: چه کسانی سرطان می گیرند؟
علت سرطان دهان
استعمال دخانیات اصلی ترین علت سرطان دهان است. افرادی که سیگار، سیگار برگ یا پیپ میکشند شش برابر بیش از افراد غیر سیگاری در معرض سرطان دهان قرار دارند. دیگر علت هایی که سرطان دهان میتواند داشته باشد به شرح زیر است:
مصرفکنندههای تنباکوی بدون دود
افرادی که فرآوردههای تنباکو را میجوند یا استنشاق میکنند ۵۰ برابر دیگران در معرض ابتلا به سرطان گونه و فک، لثه و بافت پوششی لبها قرار دارند.
مصرف بیش ازحد الکل
احتمال ابتلا به سرطان دهان در افرادی که الکل میخورند حدود شش برابر دیگران است.
سابقهی سرطان در خانواده
سرطان دهان ممکن است به صورت موروثی مانند دیگر سرطان ها انتقال یابد.
نورمستقیم خورشید
مواجههی بیشازحد با نور خورشید به خصوص در سنین جوانی.
ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)
این ویروس یکی از دلایل احتمالی سرطان سلولهای سنگفرشی بخش میانی گلو است.
و نکتهی بسیار مهم این که، بیش از ۲۵ درصد همهی سرطانهای دهان در افراد غیر سیگاری و افرادی اتفاق میافتد که فقط گاهی الکل مینوشند.
انواع مختلف سرطان دهان
سرطان دهان با نماهای مختلفی در دهان ظاهر می شود:
ضایعات سفید رنگ که در اصطلاحات پاتولوژی به آن ها ضایعات لوکوپلاکیایی می گویند.
ضایعات قرمز رنگ که در اصطلاحات پاتولوژی به آن ها اریتروپلاکیا گفته می شود.
ضایعات دیگری ممکن است در دهان ایجاد شود که ترکیب سفید و قرمز رنگ هستند که به آنها اریترولوکوپلاکیا گفته میشود.
ضایعات برجسته که اصطلاحا به آنها اگزوفیتیک گفته می شود.
ضایعاتی که حالت فرو رفته دارند که به آنها اندوفیتیک گفته می شود.
این نوع ضایعات در هر ناحیه ای از دهان مشاهده شد بیمار باید به دندان پزشک مراجعه کند تا متخصص دندان پزشک با معاینات ضایعه را تشخیص دهد تقریبا دو هفته بعد بیمار مجددا باید به دندان پزشک مراجعه کند تا تشخیص قطعی شود.
در صورتی که ضایعات کوچکتر شده بود ، ضایعات خطرناک نیست و نیاز به درمان خاصی نیست اما اگر ضایعات باقی مانده باشد و ابعادش بزرگتر شده باشد باید نمونه برداری شود و احتمال اینکه ضایعه بدخیم باشد بسیار زیاد است.
لکوپلاکیا و اریتروپلاکیا
وقتی لکوپلاکیا ایجاد شود، مناطق سفید رنگی مشاهده میشود، اما در اریتروپلاکیا با نواحی قرمز رنگ مواجه هستیم که ممکن است مسطح یا کمی برآمده باشند و اغلب وقتی خراشیده شوند خونریزی میکنند.
هر دو عارضه میتوانند مربوط به مرحلهی پیش از سرطان باشند، به این معنی که ممکن است تبدیل به انواع مختلفی از سرطان شوند. وقتی چنین ضایعاتی دیده شود باید برای تعیین سرطانی بودن یا نبودن این سلولها حتماً بیوپسی انجام شود. تقریبا ۲۵ درصد لوکوپلاکیا زمانی که برای اولین بار کشف میشوند یا سرطانی هستند یا پیش سرطانی شده اند.
اریتروپلاکیا اصولاً عارضهی جدیتری است و در حدود ۷۰ درصد موارد اعتقاد بر این است که حتی در زمان تشخیص یا بعد از آن، این ضایعات سرطانی هستند.
همچنین بخوانید: سرطان گلو چیست؟
تصویر انواع سرطان دهان
در این قسمت شما با مشاهده عکس ها می توانید تشخیص دهید ضایعات ایجاد شده در دهان شما سرطانی هستند یا خیر. برای تشخیص بهتر باید به دندان پزشک مراجعه کرده و با نمونه برداری توسط متخصص سرطان دهان مطمئن شوید که ضایعات ایجاد شده سرطانی هستند یا خیر.
سرطان دهان با نمای ضایعات سفید رنگ یا لکوپلاکیایی
سرطان دهان با نمای ضایعات فرورفته یا اندوفیتیک
سرطان دهان با نمای اریترولکوپلاکیا
سرطان دهانبا نمای ضایعات برجسته یا اگزوفیتیک
سرطان دهان با نمای قرمز رنگ یا اریتروپلاکیا
درمان سرطان دهان
هر چقدر تشخیص سرطان دهان زودتر انجام بگیرد بهتر است. اگر قبل از آنکه سرطان دهان گسترش پیدا کند، تشخیص داده شود، احتمال زنده ماندن افراد مبتلا تا ۹۰ درصد افزایش پیدا می کند.
بعد از تشخیص، درمان سرطان دهان می تواند شامل ترکیبی از پرتو درمانی و شیمی درمانی باشد. همچنین ممکن است عمل جراحی نیز الزامی باشد که این عمل می تواند باعث تغییر صدا و یا به طور کلی از دست دادن صدای فرد مبتلا شود.
به یاد داشته باشید که همواره پیشگیری بهتر از درمان است. شناخت عوامل خطرزا برای این سرطان و پیشگیری از آنها می تواند خطر ابتلا به این سرطان را کاهش دهد.
مراجعه منظم به دندانپزشک نیز می تواند در تشخیص سرطان به شما کمک کند. تقریبا نیمی از سرطان های دهان توسط دندانپزشک ها تشخیص داده می شود. بنابراین مراجعه منظم به دندانپزشک را فراموش نکنید و چنانچه هر گونه مشکلی در دهان خود حس می کنید حتما به ایشان اطلاع بدهید.
درمانهایی که ممکن است برای سرطان دهان پاسخ گو باشند را در ادامه برای شما ذکر کرده ایم:
شیمیدرمانی
پیوند سلولهای بنیادی
داروهای استخوانساز
همچنین بخوانید: بهترین داروهای شیمی درمانی
نکات مهم در طول درمان سرطان دهان
برای کاهش ریسک عوارضی مانند حفرههای دندانی، زخمهای دهانی و عفونت در طول درمان، خیلی مهم است که دهان، دندانها و لثهها پاک و تمیز نگه داشته شوند و بهداشت دهان رعایت شود.
بیماران میتواند مراحل زیر را برای کمک به بهبود بهداشت دهان انجام دهند:
مسواک بزنید
دندانها و لثههای خود را دو تا سه بار در روز مسواک بزنند.
دندانهای مصنوعی را هر روز مسواک بزنند، با توصیهی دندانپزشک از پاککنندهی دندان مصنوعی استفاده کنند و وقتی از دندانهای مصنوعی استفاده نمیکنند آنها را مرطوب نگه دارند.
نوع خمیر دندان برای سرطان دهان
از خمیردندانهای حاوی فلوراید با عطر و طعم خیلی خفیف استفاده کنند؛ مواد عطری حفره و پوشش دهان را تحریک میکنند.
استفاده از نخ دندان
یک بار در روز به آرامی نخ دندان استفاده کنند.
دهانشویه و سرطان دهان
هر دو ساعت، دهان را با محلولی از آب، نمک، جوش شیرین بشویند تا از ایجاد زخم پیشگیری کنند.
برای پیشگیری از بیماریهای لثه دو تا چهار بار در روز از شویندههای آنتیباکتریال استفاده کنند.
برای پیشگیری از خشکی و ترک خوردن لبها، از محصولات مخصوص لب استفاده کنند.
رژیم غذایی برا بیماران سرطان دهان
غذاهای سالمی انتخاب کنند که نرم هستند و جویدن و بلعیدن آنها راحت است.
از خوردن غذاهای داغ، خیلی اسیدی، پرادویه و تند، و غذاهای سرخشده خودداری کنند چون دهان را تحریک میکنند.
از مصرف خوراکیهای شیرین مانند آبنبات یا لیموناد پرهیز کنند چون میتواند دندانها را سوراخ کند.
از مصرف الکل، تنباکو و فرآوردهها و محصولات الکلی پرهیز کنند.
مرطوب نگه داشتن دهان
دهان خود را در طول درمان سرطان مرطوب نگه دارند تا بتوانند از زخم شدن دهان جلوگیری کنند. برای این کار میتوانند:
مقدار زیادی آب بنوشند.
یک تکه یخ برای جلوگیری از خشکی دهان خود بمکنند.
از آدامسهای بدون قند یا آبنباتهای مکیدنی بدون قند استفاده کنند.
از بزاق مصنوعی استفاده کنند.
در مورد درمان فلوراید که ممکن است برای پیشگیری از سوراخ شدن دندانها یا حساس شدن آنها پیشنهاد شود، پرسوجو کنند.
با پزشک خود در مورد بهبود سلامت استخوانی با مصرف مکملهای ویتامین دی یا کلسیم صحبت کنند.
هر روز دهانشان را بررسی کنند و به زخمها یا تغییرات دیگر توجه کنند. برای پیشگیری از زخمهای دهانی و درمان آنها مراحل را رعایت کنند.
همچنین بخوانید: خواص فلوراید برای دندان